Chỉ có một số ít nước trên thế giới nắm trong tay các công nghệ chủ chốt về chip bán dẫn. Vì đâu những công nghệ này lại khó tiếp cận như vậy? Những nước đi sau như Việt Nam liệu còn cơ hội nào không thưa giáo sư?

GS.TS Trần Xuân Tú: Trong công nghiệp bán dẫn, không thể một nước nào làm được tất cả. Đây là một chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị. Mỗi nước sẽ chọn cho mình một lợi thế để đi vào công đoạn nào. Việt Nam trước đây được biết đến với nhân công giá rẻ, thứ hai là nguồn lao động dồi dào. Thường các doanh nghiệp công nghệ cao sẽ triển khai nhà máy lắp ráp, đóng gói tại Việt Nam.

Nếu chuẩn bị nguồn nhân lực tốt, Việt Nam có thể tham gia cả vào phần thiết kế bởi đây là phần công việc dựa vào trí tuệ. Trong khi, Việt Nam lại có thứ hạng trong việc đào tạo phổ thông và trong các kỳ thi quốc gia, quốc tế.

GS.TS Trần Xuân Tú, Viện trưởng Viện CNTT, Đại học Quốc gia Hà Nội. Ảnh: Trọng Đạt

Ngành công nghiệp bán dẫn khó ở chỗ, công đoạn chế tạo phụ thuộc nhiều vào công nghệ hiện đại, với các máy móc đòi hỏi độ chính xác cao. Đầu tư một nhà máy quy mô công nghiệp, có thể triển khai công nghệ cỡ 7nm, có thể rơi vào khoảng 15 tỷ USD. Nếu xuống công nghệ 2nm, 3nm, việc chạy đua sẽ rất khó khăn bởi chi phí quá lớn.

Bên cạnh đó còn là vấn đề kinh nghiệm. Giả thiết nếu Việt Nam xây dựng nhà máy cỡ 2nm, 3nm, ai sẽ tin tưởng để đặt hàng Việt Nam sản xuất? Những con chip công nghệ 2nm, 3nm phải qua một loạt các quy trình kiểm tra về mặt chất lượng, phải đáp ứng được các yêu cầu khắt khe thì mới có thể có khách hàng.

Những năm 80 của thế kỷ trước, Việt Nam từng thử tham gia ngành bán dẫn với nhà máy Z181. 50 năm sau, chúng ta mới quay lại thử sức một lần nữa. Khoảng cách thời gian này liệu có quá dài không?

Việt Nam những năm 80 đã có nhà máy chế tạo bán dẫn, với những linh kiện rất đơn giản.Thời điểm ấy, chúng ta đã xuất khẩu những linh kiện ấy ra nước ngoài.

Bây giờ, chúng ta mới quay trở lại. Nhưng bài toán lâu hay nhanh còn phải phụ thuộc vào việc đầu tư liên tục cho khoa học công nghệ, cho nghiên cứu phát triển để tạo ra các công nghệ mới, hướng tới tương lai.

Hiện chúng ta có nhân lực phù hợp về độ tuổi, về nền tảng, tuy nhiên về kiến thức, kỹ năng, trình độ thì đâu đó chưa đáp ứng được hết các nhu cầu của lĩnh vực bán dẫn. Theo tôi, Nhà nước cần có một chiến lược cụ thể để hỗ trợ các trường đại học, viện nghiên cứu đầu tư mạnh hơn nữa trong đào tạo, nghiên cứu.

Chúng ta phải có cơ chế để thu hút được những người giỏi tham gia vào lĩnh vực này. Đây là lĩnh vực mang tính liên ngành, đòi hỏi nền tảng tư duy tốt cộng với sự bền bỉ và đam mê thì các bạn mới có thể tham gia được.